بررسی پدیده فرونشست زمین در دشتهای بحرانی استان آذربایجان شرقی به روش اینترفرومتری راداری

یکی از مشکلات اساسی و روزافزون در اکثر جوامع بشری که بیشتر در اثر فعالیتهای بشری رخ میدهد پدیده فرونشست  subsidenceمیباشد. فرونشست به فرورفتگی سطح زمین اشاره دارد که بر اثر عوامل گوناگون طبیعی مانند انحلال، آب شدگی یخها، تراکم نهشته ها و یا فعالیتهای انسانی نظیر معدنکاری، برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی و یا نفت حاصل میگردد. براساس بررسی های انجام شده، عمده ترین عامل نشست زمین در دشتهای کشور بهره برداری بیرویه از آبهای زیرزمینی و افت شدید سطح آب زیرزمینی است. دشتهای استان آذربایجانشرقی نیز از این امر مستثنی نبوده و بر اساس بررسیهای مقدماتی و شواهد عینی موجود، نشست زمین در تعدادی از آنها از جمله دشتهای شبستر- صوفیان، تسوج و مرند در اثر عامل یاد شده رخ داده است. از آنجائی که اولین گام در مطالعه این پدیده، شناخت گستره فضائی آن و اندازه گیری هر چه دقیقتر میزان فرونشست است. بنابراین با شناخت مشخصات مکانی و رفتار زمانی این پدیده، امکان ارائه و توسعه مدل منطقهای این پدیده میسر شده و از این طریق میتوان راهکارهای اساسی و عملی در جهت جلوگیری از روند آتی و کاهش خسارات مرتبط با آن اتخاذ کرد. در مراحل پیشرفته، امکان پایش نزدیک به زمان واقعی Near Real Time آن با ایجاد شبکه منظم اخذ پردازش تصاویر بهروز ماهوارهای راداری و ارائه آن در محیط Web GIS فراهم خواهد شد. تحقیق حاضر، با هدف آشکارسازی و پایش پدیده فرونشست در دشت صوفیان- شبستر، تسوج و مرند با استفاده از روش تکنیک اینترفرومتری تفاضلی DInSARو مشاهدات DGPS ارائه شده است. در تحقیق حاضر، با پردازش تکنیک اینترفرومتری تفاضلی اقدام به شناسائی گستره فضائی پدیده فرونشست در مناطق یاد شده نموده و از طریق تحلیل سری زمانی بروش SABSرفتار مکانی-زمانی آن با دقت بسیار بالا و در حد میلیمتر پایش خواهد شد. نتایج حاصله از پردازش اینترفرومتری تفاضلی با مشاهدات از طریق اندازهگیری ایستگاههای DGPSمقایسه و ارزیابی دقت میشود. براساس نتایج حاصله، امکان مدلسازی روند آتی این پدیده میسر شده و با شناخت هر چه دقیقتر رفتار آن، آسیبهای زیست محیطی مرتبط با آن قابل بررسی خواهد بود. نهایتاً براساس نتایج حاصله از مدلسازی، راهکارهای عملی جهت کاهش خسارات آن ارائه خواهد شد. در مراحل نهایی، امکان پایش نزدیک به زمان واقعیNear Real Time آن با ایجاد شبک منظم اخذ و پردازش تصاویر بهروز ماهوارهای راداری و ارائه آن در محیط Web GIS قابل انتظار است

واژههای کلیدی: فرونشست زمین، اینترفرومتری تفاضلی، دشت صوفیان-شبستر و استان آذربایجان شرقی